آکادمی علوم داوری ایران

اساسنامه ديوان بين المللي دادگستري

 

فصل اول ـ در تشكيل ديوان

ماده 2- ديوان بين الملي دادگستري عبارت است از يك هيئت قضات مستقل كه بدون توجه به مليت آنها از ميان كساني انتخاب ميگردند كه عالي ترين مقام اخلاقي را دارا بوده و هر يك واجد شرايطي باشند كه براي انجام مشاغل عالي قضائي در كشور خود لازم مي باشند و يا از جمله متبحرين در علم حقوق باشند كه تخصص آنها در حقوق بين المللي شهرت بسزائي دارد .

ماده 3-1- ديوان مزبور مركب است از پانزده عضو بدون اينكه در ميان آنها بيش از يك نفر تبعه همان دولت باشد .

2- در اين مورد كسي كه ممكن است بتعه بيش از يك دولت محسوب گردد تبعه كشوري محسوب خواهد شد كه معمولا در آنجا حقوق مدني و سياسي خود را به موقع اجرا ميگذارد .

ماده 4-1- اعضاء ديوان بين المللي دادگستري را مجمع عمومي و شوراي امنيت از ميان صورت اشخاصي كه بوسيله دستجات ملي مربوط بديوان دائمي داوري پيشنهاد ميگردند بر طبق مقررات زير انتخاب مينمايند .

2- د رمورد اعضاء ملل متحد كه در ديوان ائميداوري نماينده ندارند داوطلبان بوسيله دستجات ملي پيشنهاد خواهندشد كه دولتهاي آن اعضاء براي اين منظور و بر طبق شرايطي كه به موجب ماده 44 قرار داد لاهه مورخ 1907 راجع به تسويه مسالمت آميز اختلافات بين المللي براي اعضاء ديوان دائمي داوري مقرر است معين مي نمايند ماده 5-1- سه ماه قبل از تاريخ انتخابات رئيس كل دبير خانه ملل متحد اعضاء ديوان دائمي داوري را كه بتعه دولتهاي امضاء كننده اين اساسنامه مي باشند و همچنين اعضاء دستجات ملي را كه بر طبق فقره دوم ماده 4 معين شده اند كتبا" دعوت مينمايد تا د ر مدت معيني به معرفي اشخاصي كه موقعيت اشغال مقام عضويت ديوان بين المللي دادگستري را حائز مي باشند مبادرت كنند .

2- هيچ دسته اي نمي تواند در هيچ مورد بيش از چهار نفر كه منتها دو نفر آنها از مليت خود ان دسته باشد معرفي كند و در هيچ موقع ممكن نيست بيش از دو برابر عده جاهاي خالي پيشنهاد نمود .

ماده 6- بهر دسته ملي توصيه ميشود كه قبل از اقدام به تعيين داوطلبان از عاليترين ديوانقضايئ و از دانشكده هاي حقوق و فرهنگستان هاي ملي و شعبات ملي فرهنگستانهاي بين المللي كه مخصوص مطالعات د رعلم حقوق مي باشند استشاره نمايد .

ماده 7-1- رئيس كل دبير خانه صورتي از اسامي كساني را كه باين طريق معرفي شده اند به ترتيب حروف تهجي تنظيم مينمايد فقط اين اشخاص قابل انتخاب خواهند بودمگر در مورديكه به موجب فقره دوم از ماده 12 پيش بيني شده است .

2- رئيس كل دبير خانه اينصورت را باطلاع مجمع عمومي وشوراي امنيت ميرساند .

ماده 8- مجمع عمومي و شوراي امنيت هر يك مستقلا اعضاء ديوان را انتخاب مينمايند .

ماده 9- در هر انتخاب ، انتخاب كنندگان بايد در مد نظر بگيرند كه اشخاصي كه براي عضويت ديوان بين المللي دادگستري معين مي شوند نه فقط بايد شخصا" داراي شرايط مقرر باشند بلكه مجموعا" بتوانند نماينده اقسام بزرگ تمدنها و مهمترين اسلوب هاي قضائي جهان نيز باشند .

ماده 10-1- كساني منتخب محسوب ميگردند كه هم د رمجمع عمومي و هم در شوراي امنيت داراي اكثريت تام بوده اند .

2- در رأي شوراي امنيت خواه براي انتخاب قضات و خواه براي تعيين اعضاء كميسيون مقرر در ماده 12 هيچ فرقي بين اعضاي دائم و غير دائم شوراي امنيت گذاشته نخواهد شد .

3 - هرگاه آراء مجمع عمومي و شوراي امنيت به بيش از يكنفر از اتباع يك دولت داده شود فقط مسن ترين آنها انتخاب ميگردد.

ماده 11- هرگاه پس از جلسه اول انتخابات باز صندليهاي خالي باقي بماند بطريق مذكور فوق به انتخا بات دوم و در صورت لزوم بانتخابات سوم نيز مبادرت ميگردد.

ماده 12-1- هرگاه پس از سومين جلسه انتخابات باز صندلي خالي بماند ممكن است د رهر موقع خواه به در خواست مجمع عمومي و خواه به درخواست شوراي امنيت كميسيون ميانجي مركب از شش عضو كه سه نفر از آنها را مجمع عمومي و سه نفر ديگر را شوراي امنيت معين ميكند تشكيل شود تا براي هر صندلي خالي اسم يكنفر را به اكثريت تام معين و آن را به منظور انتخاب جداگانه به مجمع عمومي و بشوراي امنيت پيشنهاد كند .

2- كميسيون ميانجي مي تواند اسم هر شخصي را كه داراي شرايط مقرر بوده وحائز اتفاق آراء اعضاء كميسيون باشد در صورت اسامي خود منظور دارد ولو اينكه اسم آن شخص در صورت امسامي اشخاصي كه به موجب ماده هفت معرفي شده موجود نباشد .

3 - هرگاه كميسيون ميانجي تشخيص دهد كه نمي تواند به تامين انتخاب موفق گردد اعضاء ديوان بين المللي دادگستري كه قبلا معين شده اند جاهاي خالي را در مدتيكه از طرف شوراي امنيت معين ميشود از ميان اشخاصي كه در مجمع عمومي و در شوراي امنيت داراي رأي بوده اند پر مي كنند .

4 - هر گاه آراء قضات متساويا " تقسيم شود رأي مسن ترين آن ها قاطع خواهد بود

ماده 13-1- اعضاء ديوان بين المللي دادگستري براي مدت 9 سال انتخاب شده و قابل تجديد انتخاب نيز خواهند بود معذلك د ر مورد قضاتيكه در انتخاب اولي اعضاء ديوان معين ميگردند مأموريت 5 نفر از آن ها در انقضاي 3 سال و مأموريت پنج نفر ديگر در آخر شش سا ل خاتمه پذير مي شود .

1 - قضاتي را كه مأموريت آن ها بايد در دوره اولي سه ساله و شش ساله خاتمه يابد رئيس كل دبير خانه فورا" پس از ختم اولين انتخابات بوسيله قرعه معين ميكند .

2 - اعضاء ديوان مادام كه جانشين آن ها معين نشده است در شغل خود باقي خواهند بود و پس از تعيين جانشين نيز بكار هائيكه قبلا" به آنها رجوع شده است رسيدگي خواهند كرد .

3 - در صورت استعفاي يكي از اعضاء ديوان بين المللي دادگستري آن استعفا بر ئيس ديوان مزبور داده ميشود تا بر ئيس كل دبيرخانه ابلاغ گردد به محض اين ابلاغ صندلي عضو مستعفي خالي مي شود .

ماده 14- پر كردن صندليهاي خالي با قيد رعايت ترتيب ذيل بهمان طريقي بعمل ميايد كه براي انتخابات اولي مقرر است رئيس كل دبير خانه بايد ظرف يكماه از تاريخ خالي شدن صندلي دعوتي را كه موجب ماده 5 مقرر شده بعمل آورد و تاريخ انتخابات بوسيله شوراي امنيت معين خواهد شد .

ماده 15- مدت مأموريت عضو منتخب بجاي عضو ديگري كه هنوز مدت مأموريت اوتمام نشده است همان بقيه مدت سلف او خواهد بود .

ماده 16- 1- اعضاء ديوان نميتوانند هيچ مأموريت سياسي يا اداري بعهده بگيرند و يا به شغلي مشتغل گردند كه جنبه حرفه اي داشته باشد .

2 - در صورت ترديد حكم ديوان قطعي است .

ماده 17-1- اعضاء ديوان نمي توانند در هيچ كاري سمت نمايندگي يا مشاوري و يا وكالت داشته باشند .

2- انها نميتوانند د رتسويه هيچ كاري كه سابقا" در آن كار بسمت نمايندگي يا مشاوري و يا وكالت يكي از طرفين و يا بسمت

عضويت يك محكمه ملي و يا بين المللي و يا يك هيئت تحقيقي و يا بهر عنوان ديگري مداخله داشته اند شركت كنند .

3 - در صورت ترديد حكم ديوان قاطع خواهد بود .

ماده 18-1- اعضاء ديوان را نمي توان از شغل خود منفصل نمود مگر در صورتي كه ساير اعضاء متفقا" راي دهند كه ديگر آن عضو واجد شرايط مقرر نمي باشد .

2 - دفتر دار ديوان مراتب را رسما" برئيس كل دبير خانه اطلاع ميدهد .

3 - بمحض اين ابلاغ صندلي عضو منفصل خالي محسوب ميشود .

ماده 19- اعضاء ديوان در اجراء وظايف خود داراي مزايا و مصونيت هاي سياسي خواهندبود .

ماده 20- هر عضو ديوان بايد قبل از تصدي شغل خود در جلسه علني رسما" تعهد نمايد كه مشاغل خود را در كمال بيطرفي و از روي نهايت وجدان انجام خواهد داد .

ماده 21-1- ديوان بين المللي دادگستري رئيس و نايب رئيس خود را براي مدت سه سال معين مي نمايد تجديد انتخاب آن ها جايز است .

2 - ديوان دفتر دارو هر كارمند ديگري را كه لازم باشد معين مينمايد .

ماده 22-1- مقر ديوان بين المللي دادگستري در لاهه خواهد بود معذلك ديوان مزبور ميتواند در صورتي كه مناسب بداند در جاي ديگر منعقد گشته و اجراي وظيفه نمايد .

2 - رئي و دفتر دار ديوان در مقر ديوان مقيم خواهند بود.

ماده 23-1- ديوان بين المللي دادگستري هميشه د رحال اشتغال خواهدبود مگر هنگام تعطيلات قضايي كه اوقات و مدت آنرا خود ديوان معين مينمايد .

2- اعضاء ديوان حق گرفتن مرخصي هاي مرتب دارند تاريخ و مدت اين مرخصي ها را خود ديوان با در نظر گرفتن مسافت بين لاهه و خانه اصلي اعضاء معين خواهدنمود

3- جزء در موارد مرخصي و يا عدم امكان حضور بعلت نا خوشي يا بهر علت مهم ديگري كه صحت آنرا رئيس ديوان تشخيص ميدهد اعضاء ديوان بين المللي دادگستري بايد هميشه تحت اختيار ديوان مزبور باشند .

ماده 24-1- هرگاه نظر بعلت خاصي يكي از اعضاء ديوان تشخيص دهد كه نبايد در رسيدگي بيك كار معيني شركت نمايد مراتب را باطلاع رئيس ميرساند .

2- هرگاه در چنين مواردي بين رئيس و عضو ديوان اختلاف نظر باشد رأي خود ديوان قاطع خواهد بود .

ماده 25-1- ديوان بين المللي دادگستري بايد اختيارات خود را در جلسه علني انجام دهد مگر اينكه به موجب اين اساسنامه استثناي صريح شده باشد .

2- با قيد اينكه عده قضات حاضر براي تشكيل ديوان بين المللي دادگستري به كمتر از دوازده نرسد نظامنامه ديوان مزبور ميتواند مقرر دارد كه يك يا چندنفر از قضاة بنوبت و بر حسب اوضاع ممكنست از شركت در جلسات معاف گردند .

3- براي اينكه ديوان بتواند تشكيل گردد حدنصاب نه نفر كافي خواهد بود .

ماده 26-1- ديوان بين المللي دادگستري ميتواند در هر موقع بنا به تشخيص خود يك يا چند شعبه كه لااقل مركب از سه نفر باشد تشكيل دهد تا بدعاوي از يك طبقه معين مثلا بدعاوي راجع بكار و يا راجع به ترانزيت و ارتباطات رسيدگي نمايد .

2- ديوان مزبور مي تواند در هرموقع براي رسيدگي بيك كار معين شعبه اي تشكيل دهد عده قضات اين شعبه را خود ديوان با رضايت طرفين دعوي معين مي نمايد .

3- شعبه هاي مذكور در اين ماده در صورتي كه طرفين تقاضا نمايند حكم خواهند داد .

ماده 27- هر حكمي كه بوسيله شعبه هاي مذكور در ماده 26و29 داده شود به منزله حكمي خواهد بود كه خود ديوان داده باشد.

ماده 28- شعبه هاي مذكور در ماده 26و29 مي توانند با رضايت طرفين در خارج از لاهه منعقد گشته و اجراي وظيفه نمايند .

ماده 29- به منظور پيشرفت سريع امور همه ساله ديوان بين المللي دادگستري يك شعبه مركب از پنج قاضي تشكيل خواهد داد تا در صورت در خواست طرفين رسيدگي اختصاري نمايد بعلاوه دو نفر قاضي نيز معين خواهند شد تا جاي هر قاضي را كه نتواند در محاكمه شركت كند بگيرند :

ماده 30-1- ديوان بين المللي دادگستري به موجب آئين نامه طرز انجام وظايف و اختيارات و مخصوصا" آئين دادرسي خود را معين مينمايد .

2- آئين نامه ديوان مزبور ميتواند وجود معاونيني را پيش بيني نمايد كه در خود ديوان يا در شعبه هاي آن بدون داشتن حق رأي حضور بهم رسانند .

ماده 31-1- قضاتيكه مليت هريك از طرفين دعوي را دارند حق خواهند داشت در رسيدگي بدعوائي كه درديوان بين المللي دادگستري مطرح است شركت نمايند .

2- اگر در ديوان مزبور يك قاضي از مليت يكي از اطراف دعوي باشد هر طرف ديگر مي تواند شخصي را بانتخاب خود معين نمايد تا بعنوان قاضي شركت در محاكمه كند  اين شخص بايد حتي الامكان از ميان كساني انتخاب گردد كه بر طبق ماده 4و5 معرفي شده اند .

3- هرگاه درميان قضات ديوان هيچكس از مليت اطراف دعوي وجود نداشته باشد هر يك از انها مي تواند يكنفر قاضي بطريقي كه د ر فقره پيش مذكور است معين كند .

4- مفاد اين ماده در مورد ماده 26و29 نيز رعايت خواهد شد .

در اين موارد رئيس ديوان از يك وعند الاقتضاء از 2 نفر از اعضاء دسوان كه شعبه را تشكيل ميدهند تمنا خواهدكرد كه جاي خود را به اعضائيكه مليت اطراف ذينفع را دارند واگذار كنند و اگر در ميان اعضاء عضوي از مليت اطراف دعوي نباشد و يا در صورت بودن آن عضو نتواند در محاكمه شركت كند جاي خود را به قضاتي واگذار كنند كه اطراف دعوي مخصوصا" معين كرده اند .

5- هرگاه در يك محكمه چندين طرف مشترك المنفعه باشند تمام آنها از حيث اجراي مقررات فوق درحكم يك طرف خواهند بود.

در صورت ترديد حكم ديوان قاطع است .

5- قضاتي كه بنحو مذكور در فقره 2و3و4و اين ماده معين ميشوند بايد مقررات ماده 2 فقره دوم از ماده 17 و همچنين مقررات ماده 20و24 اين اساسنامه درباره آنها رعايت گردد قضات مزبور در پايه تساوي كامل با همقطاران خود شركت در رأي خواهند داد .

ماده 32-1- اعضاء ديوان مقرري ساليانه دريافت خواهند نمود

2- برئيس ديوان فوق العاده مخصوص ساليانه پرداخت ميشود .

3 - نايب رئيس ديوان براي هر روزيكه شغل رياست را انجام ميدهد فوق العاده مخصوص دريافت خواهد داشت .

4- قضات غير از اعضاء ديوان كه به موجب ماده 31 معين ميشوند براي هر روز كه انجام وظيفه مي نمايند حق الزحمه دريافت خواهند نمود .

5- مقرري وفوق العاد و حق الزحمه هاي مذكور در فوق را مجمع عمومي معين مي نمايد ميزان آنها را نمي توان در مدت مأموريت قضات پائين آورد .

6- مقرري دفتردار را مجمع عمومي بنا به پيشنهاد ديوان معين خواهد كرد .

7- شرايطي را كه به موجب آن درباره قضات ديوان بين المللي دادگستري و دفتر دار آن مبلغي بعنوان وظيفه بر قرار ميگرد د و همچنين شرايطي را كه بر طبق آن بايد مختارج سفر قضات و دفتر داري بآنها مسترد گردد آئين نامه اي معين خواهد نمود كه بتصويب مجمع عمومي ميرسد .

8- مقرري و فوق العاده و حق الزحمه ها از هر ماليات معاف مي باشند .

ماده 33- مخارج ديوان بين المللي دادگستري به نحويكه از طرف مجمع عمومي معين ميشود بعهده ملل متحد خواهد بود .

فصل دوم

در صلاحيت ديوان بين المللي دادگستري

ماده 34-1- فقط دولتها مي توانند به ديوان بين المللي دادگستري رجوع كنند .

2- ديوان مزبور مي تواند بر طبق شرايط مقرر در ائين نامه خود د رمورد دعاوي كه بديوان رجو ع شده است از مؤسسه هاي بين المللي عمومي اطلاعات بخواهد و نيز اطلاعاتي را كه اين مؤسسات مبتكرا" به ديوان ميدهد دريافت خواهد داشت.

3- هر گاه در ضمن دعوائي كه به ديوان رجوع گرديده تفسير سند تأسيس يك مؤسسه بين المللي عمومي و يا تفسير قرار داد بين المللي كه به موجب آن سند قبول شده است مطرح مباحثه گردد دفتر ديوان بايد مراتب را باتمام قسمتهاي كتبي محاكمه باطلاع آن موسسه برساند .

ماده 35-1- دولت هاي امضاء كننده اين اساسنامه حق رجوع به ديوان بين المللي دادگستري دارند .

2- شرايطي كه به موجب آن ساير دولتها مي توانند با رعايت مقررات خاص عهدنامه هاي جاري به ديوان مزبور رجوع كنند از طرف شوراي امنيت معين خواهد شد بدون اينكه در هيچ مورد درآن شرايط براي اطراف دعوي يك عدم تساوي در مقابل ديوان توليد گردد.

3- هر گاه دولتي كه عضو ملل متحد نميباشد طرف دعوي واقع گردد ديوان بين المللي دادگستري سهميه اي را كه بايد آن دولت در مخارج ديوان متحمل گردد معين خواهد نمود . معذالك اگر آن دولت در مخارج ديوان شركت داشته باشد ديگر اجراي اين حكم مورد نخواهد داشت.

ماده 36- 1- ديوان بين المللي دادگستري نسبت به كليه اموري كه اطراف دعوي باو رجوع مي كنند و همچنين نسبت بموارد خاصي كه بموجب منشور ملل متحد يا بموجب عهد نامه و قراردادهاي جاري پيش بيني شده است صلاحيت رسيدگي دارد.

2- دولتهاي امضاء كننده اين اساسنامه ميتوانند در هر موقع اعلام دارند كه قضاوت اجباري ديوان بين المللي دادگستري را نسبت به تمام اختلافاتي كه جنبه قضائي داشته و مربوط به موضوعات ذيل باشد در مقابل هر دولت ديگري كه اين تعهد را متقبل گردد بخودي خود و بدون قرارداد خاصي قبول مينمايند.